Jak budować relacje społeczne u dzieci

Nie od dziś wiadomo, że do życia potrzebujemy kontaktu z innymi ludźmi. Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym dopiero rozwijają umiejętności życia w społeczeństwie. Jak ułatwić więc dziecku budowanie dobrych i trwałych relacji społecznych?

Relacje z rówieśnikami są trochę jak lustro. Dziecko czerpie z oceny rówieśników wiedzę o sobie. Jeżeli jest akceptowane i lubiane przez kolegów to samo ze sobą czuje się dobrze i nabiera pewności siebie. Dzięki temu rozwój dziecka przebiega prawidłowo i dziecko wyrasta na otwartego, odważnego dorosłego. Okres szkolny to okres zawierania przyjaźni, obdarzenia zaufaniem koleżanki/kolegów, nauki dbania o relacje społeczne. To również okres nauki funkcjonowania w innej społeczności niż rodzina. Relacje społeczne mają ogromny wpływ na rozwój emocjonalny dziecka. Zdarza się, że na tym etapie dziecko częściej powierzy sekret rówieśnikom niż rodzicom. Jest to też moment nauki zachowywania tajemnic dla siebie i odpowiedzialności z tym związanej.

Wsparcie

Okazujmy je dziecku na każdym kroku. Zadbajmy o to, razem z nauczycielami, żeby dziecko czuło się akceptowane, kochane, Pomóżmy mu budować pewność siebie, poczucie własnej wartości, poczucie bezpieczeństwa w danej grupie społecznej. Pamiętajmy także, że każda pociecha ma inną osobowość. Dziecku, które jest nieśmiałe będzie trudniej nawiązać kontakt z rówieśnikami. Postarajmy się żeby nie czuło się ono odsunięte przez grupę, Zachęcajmy do wspólnej zabawy, ale nie narzucajmy z kim ma się bawić. Dobrze byłoby, gdyby nauczyciel w szkole zadbał o to samo, żeby włączał dziecko w wspólne projekty, zajęcia. Zadbajmy o stały kontakt z nauczycielem, łatwiej będzie pomóc dziecku w razie wystapienia problemów.

Bądźmy przykładem

Dziecko nas obserwuje, dzięki temu zdobywa umiejętności interpersonalne. Widzi jak traktujemy innych, jak się zwracamy do najbliższych, do sąsiadów, do obcych, jak z nimi rozmawiamy, czy mówimy dzień dobry i dziękuję, jak reagujemy na przyjemnie i te mniej przyjemne zdarzenia. Nasze zachowanie będzie podstawą zachowania dziecka. Warto czasem zabrać dziecko np. do sklepu, żeby miało okazję poobserwować dorosłych. Uważnie słuchajmy, okazujmy zainteresowanie, nie oceniajmy pochopnie, doceniajmy. Dbanie o nasze relacje będzie doskonałą lekcją dla dzieci.

Zachęcajmy do kontaktu z rówieśnikami

Często dzieci się wstydzą, proszą nas o pomoc w rozpoczęciu rozmowy czy zabawy. Zachęćmy dziecko, żeby podjęło próbę, zaczęło rozmowę, przywitało się, zapytało jak kolega/koleżanka się nazywa. Namówmy  dziecko do uczestnictwa w dodatkowych zajęciach. Bądźmy obok, ale nie wyręczajmy dziecka.

Tłumaczmy emocje

Każdej relacji społecznej towarzyszą emocje. Tłumaczmy je dziecku, wyjaśniajmy, co one oznaczają, uczmy emocji, nazywajmy je.  Rozmawiajmy o tym, jak ono samo się czuje, ale także o tym jak czuje się kolega/koleżanka w danej sytuacji. Omawiajmy emocje towarzyszące danemu zdarzeniu. Przestrzegajmy przed agresją, siłowym rozwiązywaniem sporów. Uczmy dziecko wyrażać własne uczucia. Uczulajmy, że wszelkie niebezpieczne sytuacje czy przejawy agresji muszą być zgłaszane dorosłym.

Uczmy empatii i tolerancji

Empatia sprzyja zawieraniu przyjaźni, uczy wrażliwość na drugiego człowieka. Szkoła jest to miejsce gdzie dzieci mogą spotkać się z niepełnosprawnością kolegi/koleżanki czy odmiennym wyglądem. Przekażmy dziecku, że nie należy oceniać innych czy ich wyśmiewać. Uczmy pełnej akceptacji każdego człowieka, niezależnie od wyglądu. Przekażmy dziecku jak dbać o innych, jak pomagać, wspierać. Nie zapominajmy jednak o samopoczuciu naszego dziecka.

Pielęgnowanie przyjaźni

Dziecko powinno wiedzieć, że nie z każdym trzeba (i da się) się zaprzyjaźnić. Rozmawiajmy z nim o tym, że fakt, że rówieśnik nie chce być przyjacielem nie obniża wartości dziecka. Dziecko najlepiej wie z jakimi dziećmi czuje się dobrze, które je akceptują takim jakim jest. Warto przekazać dziecku, że nawet najlepszy przyjaciel popełnia błędy i to jest ok. Ważna jest umiejętność przyznania się do błędu, przeproszenie i wybaczenie.

Tłumaczmy dziecku, że o przyjaźń trzeba dbać. Tłumaczmy, że w przyjaźni także zdarzają się nieporozumienia, jakieś konflikty oraz że szczera rozmowa bardzo pomaga naprawić relacje. Możemy ułatwić dziecku zaprzyjaźnianie się zapraszając kolegów z klasy na urodziny, piknik, wspólną zabawę czy wycieczkę. Rozmawiajmy z dzieckiem o tym, że w każdej relacji powinno czuć się komfortowo. Sami jesteśmy przykładem, nasze przyjaźnie także. Dbajmy o naszych przyjaciół, najbliższych. Nie krytykujmy, nie mówmy o nich źle, nie obgadujmy. Nawiążmy dobry kontakt z rodzicami ulubionego kolegi/koleżanki naszego dziecka.

Bronienie własnego zdania

Jest to niezwykle cenna umiejętność w kontaktach społecznych. Warto jest umieć bronić własnego zdania, nie wyrządzając przy tym nikomu krzywdy czy przykrości. Asertywność to nie tylko umiejętność mówienia nie, ale również zrozumienie własnych emocji. Stanowcza reakcja na niewłaściwe zachowanie rówieśników pomaga tworzyć zdrowe relacje w danej grupie. Asertywność kształtuje odwagę dziecka na bycie sobą, do bronienia własnego zdania. Dzięki tej umiejętności dziecko nie kumuluje złych emocji, jasno wyraża swoje potrzeby.

Kompromisy

W grupie nie da się uniknąć konfliktu. Ważne jest, żeby dziecko opanowało sztukę kompromisu. Zadbajmy o to, żeby nauczyło się liczyć się ze zdaniem innych, nawet jeśli jest odmienne od poglądów dziecka. W grupie ważny jest dialog, potrzeby  i uczucia każdego członka danej społeczności. Pokażmy dziecku jak spojrzeć na daną sytuację oczami innych. Pozwólmy mu odczuwać negatywne emocje, bo i one są potrzebne. Nie rozwiązujmy za dziecko konfliktu między rówieśnikami na siłę, nie zmuszajmy do przeprosin, zwłaszcza jak konflikt trwa, nie namawiajmy do zmiany zdania. Usiądźmy z dzieckiem i porozmawiajmy o całej sytuacji, o jej możliwym przebiegu, o możliwych konsekwencjach, o emocjach jakie dana sytuacja budzi w dziecku. Pamiętajmy, że każdy konflikt powinien zostać zakończony.

Przestrzeganie zasad społecznych

Dziecko uczy się w szkole przestrzegania panujących w danej grupie zasad bez obecności rodziców. Nie zawsze będzie to łatwe, ale w grupie dziecko nauczy się czekania na swoją kolej, słuchania i liczenia się ze zdaniem innych, szacunku, cierpliwości, komunikowania własnych potrzeb, dzielenia się z innymi.

Budowanie relacji z rówieśnikami to długi, często związany z pewnymi trudnościami proces. Wspierajmy pociechy w tej drodze, rozmawiajmy z dziećmi i pamiętajmy, że są one świetnymi partnerami do rozmowy. Dajmy wypowiedzieć własne zdania, okazujmy zainteresowanie, nie okazujmy zniecierpliwienia czy zniechęcenia. Dzięki temu zacieśnimy więź z dzieckiem oraz rozwiniemy umiejętności interpersonalne.